Niemniej ważny jest postulat pełniejszej realizacji w podręcznikach ćwiczeń składniowych, sugerowanych przez program. Nauczyciel, zwłaszcza z małym doświadczeniem pedagogicznym, nie zawsze potrafi bez pomocy podręcznika zrealizować te hasła. Często w prak- tyęe szkolnej ćwiczenia te są całkowicie pomijane (por. J. Nowicki, 1974). Wspomniana pragmatyka językowa powinna uwzględniać teorię kultury języka, rozpatrującą wszystkie zjawiska językowe w płaszczyźnie systemu norm językowych. Bez tego zadowalać się musimy izolowanymi treściami gramatycznymi oraz treściami innych poziomów nauki o języku. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że system norm językowych, będąc rezultatem abstrakcji, daje określoną przestrzeń dla swego językowego przetworzenia: narzuca on jedynie ogólne ograniczenia, odzwierciedlające zarówno istotę samego systemu językowego, jak i czynniki jpo- zasystemowe, określające dany system norm.
